Είναι η Παχυσαρκία η Νέα επιδημία;

Για χιλιάδες χρόνια η παχυσαρκία θεωρούνταν σπάνιο φαινόμενο. Το 1997, όμως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) χαρακτήρισε την παχυσαρκία παγκόσμια επιδημία.

Το 2008, ο ΠΟΥ εκτίμησε ότι 1,5 δισεκατομμύριο ενήλικες ήταν υπέρβαροι και τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ήταν παχύσαρκοι, με αποτέλεσμα σχεδόν το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού να είναι υπέρβαροι και σχεδόν το 12% παχύσαρκοι, σχεδόν δηλαδή 1 στους 2 ανθρώπους να είναι είτε υπέρβαρος είτε παχύσαρκος. Το 2014 τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα στον πλανήτη υπολογίζονται σε 2,022 δισεκατομμύρια ενώ η πρόβλεψη για το 2025 είναι να φθάσουν τα 2,693 δισεκατομμύρια. Όσον αφορά στα στατιστικά δεδομένα από την Ελλάδα, έχουμε να σημειώσουμε ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα υπολογίζονται σε 5.266.000 για το 2014.

Η παχυσαρκία είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους. «Το πάχος μικραίνει τη ζωή», εκλαϊκευμένη ρύση -πιστή μετάφραση-της Ιπποκρατικής «οι παχέες σφόδρα ταχυθάνατοι γίγνονται», επιβεβαιώθηκε την τελευταία 35ετία από πλείστες επιδημιολογικές και άλλες επιστημονικές εργασίες.Υποστηρίζεται ότι η παχυσαρκία δεν είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε νοσηρότητα,αλλά είναι νόσος, ίσως η κυριότερη που σχετίζεται με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής του «δυτικού τύπου». Η παχυσαρκία ορίζεται ως η περίσσεια του λίπους στο σώμα και θεωρείται νόσος η οποία συνοδεύεται από σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις στα πάσχοντα άτομα. Η παχυσαρκία προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους. Θετικό ισοζύγιο ενέργειας έχει ως αποτέλεσμα αρχικά διόγκωση και μετά δημιουργία νέων κυττάρων για την αποθήκευση της ενέργειας. Επομένως,η αυξημένη μάζα του λιπώδους ιστού είναι αποτέλεσμα υπερτροφίας (αυξημένου μεγέθους) ή/και υπερπλασίας (αυξημένος αριθμός) των κυττάρων.

Στην κλινική πράξη, η εκτίμηση του σωματικού βάρους γίνεται με τη μέτρηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (Body Mass Index: ΒΜΙ), ο οποίος είναι το πηλίκο του βάρους διά του ύψους στο τετράγωνο.Ένας ενήλικας θεωρείται παχύσαρκος όταν ο ΒΜΙ είναι μεγαλύτερος από 30 kg/m2. Πάνω από το όριο αυτό,η αύξηση του λιπώδους ιστού και κατ' επέκταση του σωματικού βάρους έχει βρεθεί ότι προκαλεί σημαντική αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας. Στα παιδιά δεν υπάρχει συμφωνία για τον τρόπο ορισμού της παχυσαρκίας.Προτείνεται η χρήση του ΒΜΙ, όπως στους ενήλικες.Ένα παιδί ή ένας έφηβος χαρακτηρίζεται παχύσαρκος όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος ξεπερνά στις ηλικίες:

• Των 2 ετών το 20,9για τα αγόρια και το 19,81για τα κορίτσια

• Των 5 ετών το 19,3για τα αγόρια και το 19,17για τα κορίτσια

• Των 10 ετών το 24για αγόρια και το 24,11για τα κορίτσια

• Των 15 ετών το 28,3για τα αγόρια και το 29,11για τα κορίτσια

• Των 18 ετών το 30 και για τα δύο φύλα

Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία συνδέεται με μια σειρά σοβαρών ασθενειών.

Στις συννοσηρότητες της παχυσαρκίας συμπεριλαμβάνονται:

1.Αυξημένη επίπτωση σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

2.Οστεοαρθρίτιδα (γονάτων, ισχίων)

3.Καρκινογενέσεις (καθ’ υπεροχή μαστού και ενδομητρίου για γυναίκες και παχέος εντέρου και νεφρού για άνδρες)

4.Γνωσιακές διαταραχές (άνοια, Alzheimer)

5.Διαταραχές της διάθεσης (άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματικές διαταραχές διατροφής)

6. Σύνδρομο άπνοιας ύπνου

7.Καρδιαγγειακή νόσος (έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο)

8.Αυξημένη επίπτωση θανάτου κάθε αιτιολογίας καθώς μειώνει το συνολικό προσδόκιμο επιβίωσης.

Ερευνητές από το Ιατρικό Κέντρο Εράσμους του Ρότερνταμ μελέτησαν τη σχέση μεταξύ των διαφόρων διαβαθμίσεων της φυτοφαγικής διατροφής και του Δείκτη Μάζας Σώματος, της περιμέτρου της μέσης, της λιπώδους μάζας, της ελεύθερης λίπους μάζας και του ποσοστού σωματικού λίπους σε δείγμα 9.641 μεσηλίκων και ηλικιωμένων ατόμων με μέση ηλικία τα 62 έτη.

Οι ειδικοί ανέλυσαν τις απαντήσεις τριών υποομάδων συμμετεχόντων σε διατροφικά ερωτηματολόγια, διαμορφώνοντας τον δείκτη φυτοφαγίας έναντι των ζωικών τροφίμων. Οι συμμετέχοντες κέρδιζαν πόντους αν έτρωγαν φυτικές τροφές, όπως ξηρούς καρπούς, φρούτα και λαχανικά, ενώ τους αφαιρούνταν πόντοι αν έτρωγαν κρέας, ψάρια και γαλακτοκομικά.Όσο υψηλότερο το σκορ, τόσο μεγαλύτερη η συμμόρφωση στη φυτοφαγία και λιγότερα τα ζωικά τρόφιμα.

Από τη συνδυαστική ανάλυση των στοιχείων προέκυψε τελικά ότι, το υψηλότερο σκορ φυτοφαγίας συντελούσε μακροπρόθεσμα σε χαμηλότερο ΔΜΣ, κυρίως χαμηλότερο σωματικό λίπος, μετά την συνεκτίμηση της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης, της μόρφωσης, της κοινωνικοοικονομικής προέλευσης και των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας.Συγκριτικά με τα άτομα που είχαν μηδενικό σκορ, όσοι είχαν σκορ 10 είχαν 0,70 kg/m² χαμηλότερο ΔΜΣ και 0,62 kg/m² χαμηλότερη λιπώδη μάζα.Για την επίτευξη του 10 στο σκορ αρκούσε να αντικαταστήσει κανείς 50 γραμμάρια κόκκινου κρέατος την ημέρα με 200 γραμμάρια λαχανικών. Ομοίως, το υψηλό σκορ σχετιζόταν με μικρότερη περίμετρο μέσης.Τα συμπεράσματα της μελέτης παρουσιάστηκαν στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για την Παχυσαρκία στη Βιέννη.

Ειδικοί συγκριτικής ανατομίας και ανθρώπινης εξέλιξης από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου έχουν μελετήσει τη συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης κρέατος και ποσοστών παχυσαρκίας σε 170 χώρες. "Τα ευρήματά μας είναι πιθανό να προκαλέσουν διαμάχες, επειδή υποδηλώνουν ότι το κρέας συμβάλλει στην επικράτηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως, όπως και η ζάχαρη", λέει ο καθηγητής Maciej Henneberg, επικεφαλής της Μονάδας Βιολογικής Ανθρωπολογίας και Συγκριτικής Ανατομίας.

Στην ανάλυση της επικράτησης της παχυσαρκίας σε 170 χώρες, διαπιστώσαμε ότι η διαθεσιμότητα ζάχαρης σε ένα έθνος εξηγεί το 50% της διακύμανσης της παχυσαρκίας ενώ η διαθεσιμότητα κρέατος άλλο 50%. Μετά τη διόρθωση για τις διαφορές στον πλούτο των εθνών (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), κατανάλωση θερμίδων,επίπεδα αστικοποίησης και σωματικής αδράνειας, τα οποία είναι όλοι σημαντικοί παράγοντες στην παχυσαρκία, η διαθεσιμότητα της ζάχαρης παρέμεινε σημαντικός παράγοντας, συμβάλλοντας ανεξάρτητα 13%, ενώ το κρέας συνέβαλε άλλο 13% στην παχυσαρκία.

Τα ζωικά προϊόντα περιέχουν πολύ περισσότερο λίπος από τα φυτικά τρόφιμα. Επειδή οι δίαιτες για χορτοφάγους είναι οι μόνες δίαιτες που λειτουργούν για μακροχρόνια απώλεια βάρους, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μελέτες πληθυσμού δείχνουν ότι οι κρεατοφάγοι έχουν τρεις φορές το ποσοστό παχυσαρκίας των χορτοφάγων και εννέα φορές το ποσοστό παχυσαρκίας των βίγκαν.Είναι πιθανό να είσαι υπέρβαρος ή παχύσαρκος βίγκαν, φυσικά, όπως είναι δυνατόν να είσαι λεπτός κρεατοφάγος,αλλά οι ενήλικες vegans είναι, κατά μέσο όρο, 10 έως 20 κιλά ελαφρύτεροι από τους ενήλικες που τρώνε κρέας.

Η υιοθέτηση μιας βίγκαν δίατροφής δεν θα σας βοηθήσει μόνο να μειώσετε βάρος, αλλά θα σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε μια σειρά από ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του διαβήτη, της αρθρίτιδας και του καρκίνου.

Ο Δρ Τ. Κόλιν Κάμπελ του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, διακεκριμένος επιδημιολόγος στον κόσμο, δηλώνει: «Πολύ απλά, όσο περισσότερο αντικαθιστάτε τις ζωικές τροφές με φυτικές , τόσο πιο υγιείς θα είστε.Θεωρώ πως τώρα η vegan διατροφή είναι η ιδανική διατροφή. Μια χορτοφαγική δίαιτα ιδιαίτερα μια χαμηλή σε λιπαρά και μειώνει ουσιαστικά τους κινδύνους ασθένειας. Επιπλέον, δεν έχουμε δει κανένα μειονέκτημα στην vegan διατροφή.Από κάθε άποψη, οι βίγκαν φαίνεται να απολαμβάνουν ίση ή καλύτερη υγεία σε σύγκριση με τους χορτοφάγους και τους μη χορτοφάγους. "

Ποια είναι τα συστατικά μιας φυτικής διατροφής που θα σας βοηθήσει να ξεφορτωθείς το βάρος;

Με τη μετάβαση σε μια φυτοφαγική διατροφή, αυξάνετε την πρόσληψη των φυτικών ινών. Η υψηλότερη πρόσληψη ινών συνδέεται με χαμηλότερο σωματικό βάρος (Clark and Slavin, 2013). Η μείωση των κορεσμένων λιπαρών και η μείωση της διαιτητικής ενεργειακής πυκνότητας, λόγω της περιεκτικότητας σε χαμηλά λιπαρά και της υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες, είναι επίσης υπεύθυνες. Πιο πρόσφατα, μια μελέτη από τους Kahleova et al (2018) έδειξε ότι μια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες (σύνθετους ''καλούς'' υδατάνθρακες) και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες συνδέεται με μειωμένο σωματικό βάρος, λιπώδη μάζα και αντίσταση στην ινσουλίνη στα υπέρβαρα άτομα. Συγκεκριμένα, η αυξημένη πρόσληψη ινών έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τα βακτήρια που κατοικούν στο έντερο σας, επηρεάζοντας έτσι την όρεξή σας μεταφέροντας πληροφορίες από το έντερο στον εγκέφαλο, λέγοντας στον οικοδεσπότη ότι χρειάζονται ένα συγκεκριμένο είδος τροφής (Alcock et al, 2014).

Μετά από μια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ολικά ανεπεξέργαστα τρόφιμα, θα μπορείτε επίσης να καταναλώνετε μεγαλύτερο όγκο τροφής χωρίς να καταναλώνετε επιπλέον θερμίδες. Η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων δεν σημαίνει ότι καταναλώνετε λιγότερα τρόφιμα, αλλά μπορεί απλώς να τρώτε λιγότερο πυκνά τρόφιμα (Wright et al, 2017). Η αφαίρεση των επεξεργασμένων υδατανθράκων και η αντικατάστασή τους με τους ομολόγους τους με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες θα παρουσιάσουν μεγαλύτερη βελτίωση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη, η οποία μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους (Turner-McGrievy et al, 2007).

Ένα από τα οφέλη μιας φυτοφαγικής διατροφής είναι η ποιότητα των πρωτεϊνών. Η σύνθεση της διαιτητικής πρωτεΐνης έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει την ισορροπία της  γλυκαγόνης και της δράσης της ινσουλίνης, η οποία μπορεί να παίξει ρόλο στη σύνθεση του σώματος και την αντίσταση στην ινσουλίνη. Η υψηλή πρόσληψη αμινοξέων διακλαδισμένης αλυσίδας μπορεί να αυξήσει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Ένας διατροφικός περιορισμός των αμινοξέων που περιέχουν θείο (μεθιονίνη και κυστεΐνη) συνδέεται με τη μείωση του σωματικού βάρους, του λιπώδη ιστού και των μεταβολικών μεταβολών τόσο στους λιπώδεις όσο και στους ηπατικούς ιστούς, οι οποίοι αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και την ενεργειακή δαπάνη (Kahelova et al, 2018).

Διαβάστε εδώ Απώλεια κιλών στην ολική φυτοφαγία; Πως μπορώ να χάσω κιλά και γιατί δε χάνω κιλά;