Η γούνα στάζει αίμα!
Updated: Aug 30
Κάθε χρόνο 50 εκατομμύρια ζώα περίπου θανατώνονται σε όλο τον κόσμο για τη γούνα τους ένα ζώο δολοφονείται κάθε δευτερόλεπτο.Τα γουνοφόρα ζώα είτε αιχμαλωτίζονται στο φυσικό τους περιβάλλον, είτε μεγαλώνουν σε ειδικές μονάδες εκτροφής. Οι αλεπούδες, οι νυφίτσες, τα κουνέλια, τα σκυλιά, οι γάτες και άλλα ζώα πιάνονται και στοιβάζονται παρά την θέληση τους σε υπαίθρια συρμάτινα κλουβιά, απροστάτευτα από τη βροχή, τον παγετό ή τον καυτό ήλιο, και μπορεί να παραμένουν εκεί για μήνες ή και χρόνια, σε μέρη που ονομάζονται εκτροφεία παραγωγής γούνας (fur factory farms). Εκεί τα ζώα εκτρέφονται και γονιμοποιούνται μαζικά για την μεγιστοποίηση του κέρδους. Το 85% της παραγωγής γούνας παγκοσμίως συμβαίνει σε αυτά τα εγκληματικά εκτροφεία.Τα ζώα που κυοφορούν, δεν έχουν πουθενά να κρύψουν τα νεογνά τους ενώ γεννιούνται, ένα στοιχειώδες ένστικτο, συνεπώς συχνά σκοτώνουν τα μωρά τους μετά την γέννα. Οι ασθένειες και οι τραυματισμοί είναι πολύ συχνοί, και τα ζώα που πάσχουν από άγχος μασούν τα άκρα τους και την ουρά τους, κανιβαλίζουν και ρίχνονται επανειλημμένα πάνω στα τοιχώματα του κλουβιού τους.
Πριν αφαιρεθεί το δέρμα των ζώων, οι εργάτες σέρνουν τα ζώα έξω από τα κλουβιά τους, τα πετάνε στο έδαφος και τα ξυλοκοπούν με ρόπαλα. Μυστικοί ερευνητές διαπιστώνουν ότι πολλά ζώα είναι ακόμα ζωντανά και αγωνίζονται απελπισμένα να αναπνεύσουν όταν οι εργάτες τα γυρνάνε ανάποδα ή τα κρεμάνε από τα πόδια ή τις ουρές τους για να τα γδάρουν. Σε κάποια ζώα εφαρμόζεται ηλεκτροπληξία στα γεννητικά όργανα ή μέσω την πρωκτικής οδού, που αποτελεί μια αργή και πολύ αγωνιώδης μέθοδος θανάτωσης. Όταν αρχίζουν να κόβουν το δέρμα και τη γούνα από το πόδι ενός ζώου, τα ελεύθερα άκρα κλωτσάνε και τα ζώα σφαδάζουν. Οι εργαζόμενοι χτυπάνε τους λαιμούς και τα κεφάλια των ζώων για να καταφέρουν μια ίσια περικοπή. Όταν η γούνα τελικά αφαιρεθεί από τα κεφάλια των ζώων, τα άτριχα, αιματηρά σώματα τους ρίχνονται σε ένα σωρό με άλλα θανατωμένα ζώα. Κάποια είναι ακόμα ζωντανά, οι καρδιές τους εξακολουθούν να χτυπούν 5 έως 10 λεπτά μετά την εκδορά τους.
Οι γούνες που προέρχονται από σκυλιά και γάτες ενδέχεται να φέρουν εσκεμμένα λανθασμένη επιγραφή με προέλευση από άλλα είδη. Η Κίνα προμηθεύει περισσότερα από τα μισά από τα έτοιμα ενδύματα γούνας που εισάγονται προς πώληση στις Η.Π.Α και στην Ευρώπη. Η Μ.Βρετανία και οι Κάτω Χώρες έχουν απαγορεύσει τις φάρμες γουνοποιίας. Το 2011, υπήρχαν 268 εκτροφεία με νυφίτσες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α (USDA) δεν αναφέρει πλέον τον αριθμό των εκτροφείων γούνας “για την προστασία της ταυτότητας των αγροτών”, οπότε η εικόνα στην Αμερική είναι ασαφής. Δεν υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν τα ζώα στις φάρμες παραγωγής γουναρικών στις Η.Π.Α., ενώ η κακοποίηση και ο βασανισμός τους είναι συχνό ατιμώρητο από τον νόμο φαινόμενο παγκοσμίως.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εκτροφεία και επιχειρήσεις επεξεργασίας και πώλησης στην Ανατολική, Δυτική και Κεντρική Μακεδονία, κυρίως σε Καστοριά και Κοζάνη. Οι γουνέμποροι – εκτροφείς έχουν φτιάξει τα τελευταία χρόνια ένα οργανωμένο επιχειρηματικό λόμπι που σαν στόχο έχει την ανάπτυξη και εξάπλωση του γουνεμπορίου στην Ελλάδα. Το 2008 ίδρυσαν για αυτό το σκοπό το Σύνδεσμο Ελλήνων Γουνοποιών. Πέρα από την εγχώρια παραγωγή και κατανάλωση εισάγουν γουνοδέρματα κυρίως από την Κίνα και εξάγουν σε Ρωσία και Αραβικά Εμιράτα. Λαμβάνουν την αμέριστη πολιτική στήριξη και χρηματοδότηση του κράτους που επιδοτεί κάθε χρόνο τους γουνοποιούς με εκατομμύρια ευρώ, στηρίζοντας τους και υλικοτεχνικά, καθώς επίσης λειτουργεί το Κέντρο Ελληνικής Γούνας (ΔΕΚΟ).
Τα εκτροφεία ανά νομό για το 2019:
Καστοριά – 37
Κοζάνη – 60
Γρεβενά – 10
Φλώρινα – 4
Βοιωτία – 1
Τα ζώα που εκτρέφονται είναι κυρίως μινκ. Σε κάποιες περιπτώσεις εκτρέφονται τσιντσιλά και κουνέλια. Ο αριθμός των εκτρεφόμενων ζώων δεν είναι σταθερός και μπορεί να αυξομειώνεται ανάλογα με τις διεθνείς συγκυρίες και τις τιμές των γουνοδερμάτων αλλά σε γενικές γραμμές οι αδειοδοτημένες δυναμικότητες αναφέρουν συνολικά 507.985 ενήλικα ζώα (2019). Τα ζώα χωρίζονται ανάλογα με το χρώµα (άσπρα, µαύρα, καφέ) σε οικογένειες. Ταΐζονται άπαξ ημερησίως µε 160 γρ. ειδικής τροφής (υπολείµµατα από σφαγεία εµπλουτισµένα µε βιταµίνες), εκτός από την περίοδο αναπαραγωγής, οπότε η ποσότητα σχεδόν διπλασιάζεται. Γενικώς, η τροφή είναι η µεγαλύτερη δαπάνη, καθώς μια φάρμα µεσαίας χωρητικότητας 20.000 µινκ χρειάζεται περίπου τρεις τόνους τροφής ηµερησίως (1.056 ευρώ).
Προϊόντα γούνας παράγονται και από άλλα είδη ζώων, με γουνοδέρματα που εισάγονται από ξένες χώρες. Η εκτροφή ζώων για την παραγωγή γούνινων προϊόντων θεωρείται κτηνοτροφική δραστηριότητα και η Ελληνική κυβέρνηση στηρίζει τη γουνοποιία με επιδοτήσεις και άλλες ενέργειες, με αποτέλεσμα να δίνονται κίνητρα για επενδύσεις στον κλάδο της γούνας. Επίσης η γενικότερη στάση Ευρωπαϊκών χωρών που είτε απαγόρευσαν είτε βρίσκονται σε πορεία απαγόρευσης της εκτροφής δημιουργεί ένα επενδυτικό ενδιαφέρον από ξένους εκτροφείς για νέες μονάδες στην Ελλάδα.
Τα ζώα που εκτρέφονται για τη γούνα τους κατά βάση στεγάζονται σε συρμάτινα κλουβιά που εκτείνονται κατά μήκος μέσα σε υπόστεγα με τα πλαϊνά τους μέρη ανοιχτά, ενώ σιτίζονται με μείγματα που τοποθετούνται στις οροφές των κλουβιών. Το νερό τους παρέχεται με σωλήνες οι οποίοι φέρουν ένα ειδικό στόμιο στην άκρη τους. Στα μινκ παρέχεται και ένα κουτί στο οποίο μπορούν να φωλιάσουν, ενώ κάποιες φορές υπάρχει επίσης στοιχειώδης εμπλουτισμός του κλουβιού με αντικείμενα όπως πλαστικοί σωλήνες.
Αφύσικη συμπεριφορά
Οι συνθήκες υπό τις οποίες κρατούνται τα ζώα στα κλουβιά, δεν ικανοποιούν τις συμπεριφοριστικές τους ανάγκες. Το περιβάλλον του κλουβιού τους είναι μονότονο, ενώ περιορίζεται η σωματική τους εξάσκηση. Επίσης, τα ζώα είναι ανίκανα να εκφράσουν τη συμπεριφορά που είναι χαρακτηριστική του είδους τους. Οι αλεπούδες, για παράδειγμα, στερούνται τη δυνατότητα να σκάψουν, ενώ τα μινκ δεν μπορούν να κολυμπήσουν και να αποφύγουν τις κοινωνικές επαφές.Κατά συνέπεια, τα ζώα στα εκτροφεία γούνας συστηματικά παρουσιάζουν στερεοτυπική συμπεριφορά (όπως ο βηματισμός κατά μήκος της μίας πλευράς του κλουβιού τους, οι συνεχείς κυκλικές κινήσεις, το κυκλικό κούνημα του κεφαλιού, κλπ.) και φαινόμενα αυτοακρωτηριασμού. Επίσης έχουν πολλές φορές αναφερθεί περιπτώσεις βρεφοκτονίας και κανιβαλισμού.Επιπρόσθετα στην ταυτοποίηση αφύσικων συμπεριφορών, έρευνες σε εκτροφεία γούνας αποκαλύπτουν συνεχώς μια σειρά σημαντικών προβλημάτων υγείας και ευζωίας:
Απεριποίητες, σοβαρές μολύνσεις στα μάτια, τη μύτη και τα αυτιά των ζώων
Προβληματικά ούλα, προβλήματα στην περιοχή γύρω από τα δόντια, και έντονα ερεθισμένα ούλα
Ανοιχτές πληγές, κοψίματα και τραυματισμοί
Απώλεια ουρών ή / και άκρων
Παραμορφωμένα άκρα
Κανιβαλισμός νεκρών αδερφών ή απογόνων
Σαπισμένα πτώματα που έχουν αφεθεί μέσα σε κλουβιά με ζωντανά ζώα
Κουτσά ζώα
Διαλυμένα κλουβιά με αιχμηρά σύρματα και πλέγματα που βρίσκονται εντός του περιβάλλοντος που ζουν τα ζώα
Άδειες, βρόμικες ή / και διαλυμένες ποτίστρες
Παρόλο που η βιομηχανία γούνας υποστηρίζει ότι τέτοια περιστατικά είναι μεμονωμένα, οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι τέτοιες συμπεριφορές και περιστατικά, υφίστανται στα εκτροφεία γουνοφόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και όχι μόνο).
Γούνα και περιβάλλον
Ο κλάδος της γούνας συνηθίζει να αυτοπαρουσιάζεται ως μια «πράσινη» βιομηχανία. Συχνά η γούνα παρουσιάζεται ως «φυσικό» προϊόν, αλλά στην πραγματικότητα μέχρι να δημιουργηθεί το τελικό προϊόν, απαιτείται πολλή επεξεργασία, μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις και προσμείξεις ουσιών. Όταν το δέρμα ενός ζώου αφαιρεθεί, θα σαπίσει σύντομα, εκτός εάν υποστεί χημική επεξεργασία. Χημικές ουσίες όπως η φορμαλδεΰδη και το χρώμιο, είναι αναγκαίες για να αποτραπεί η σήψη του δέρματος των ζώων.Καθώς η γούνα αποτελεί μέρος ενός νεκρού ζώου, χρειάζεται προστασία από τις επιθέσεις φυσικών παραγόντων αποσύνθεσης, όπως τα έντομα, τα βακτήρια και οι μύκητες.
Για την επεξεργασία και την προστασία των ακατέργαστων δερμάτων,χρησιμοποιείται ένα κοκτέιλ επικίνδυνων τοξικών ουσιών. Μέσα σε αυτές περιλαμβάνονται τασιοενεργές ουσίες, λίπη, διαλύτες, οξέα, τανίνες, βιοκτόνα, μυκητοκτόνα, χρωστικές ουσίες και λευκαντικά. Οι εργαζόμενοι στον κλάδο της γούνας βρίσκονται σε κίνδυνο οξείων και χρόνιων επιπτώσεων, οι οποίες κυμαίνονται από παθήσεις του δέρματος και ερεθισμό των ματιών μέχρι καρκίνους και θάνατο. Στους κινδύνους για το περιβάλλον περιλαμβάνεται και η τοξικότητα απέναντι στους υδρόβιους οργανισμούς, καθώς και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Μεγάλο μέρος της μεταποιητικής βιομηχανίας γούνας έχει κινηθεί προς αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα, λόγω των χαμηλότερων περιβαλλοντικών προτύπων και του φτηνού εργατικού δυναμικού.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παραγωγή ενός παλτού από φυσική γούνα είναι μεγαλύτερες από εκείνες της παραγωγής μιας συνθετικής γούνας. Τα προϊόντα αληθινής γούνας καταναλώνουν περισσότερους ενεργειακούς πόρους από όσους καταναλώνουν εκείνες που είναι κατασκευασμένες από συνθετικά υλικά. Ο ισχυρισμός ότι η γούνα είναι «πράσινη» διαψεύστηκε έντονα από τα ευρήματα μελέτης πάνω στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής γούνας από μινκ. Ολλανδοί ερευνητές από το CE Delft εκπόνησαν μια «αποτίμηση κύκλου ζωής» της γούνας, η οποία μελέτησε την αλυσίδα της γουνοπαραγωγής από την παραγωγή τροφής για τα μινκ μέχρι την παραγωγή 1 κιλού γούνας έτοιμη για χρήση από τον τομέα μεταποίησης.
Για την παραγωγή 1 κιλού γούνας απαιτείται περισσότερα από 11 ζώα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ένα μινκ τρώει περίπου 50 κιλά τροφής, με αποτέλεσμα να απαιτούνται 563 κιλά τροφής ανά κιλό γούνας. Αν και η τροφή αποτελείται κυρίως από εντόσθια και αυτό οφείλεται στην πολύ χαμηλή κατανομή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα 563 κιλά που απαιτούνται για την παραγωγή 1 κιλού γούνας επηρεάζει σημαντικά στο συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα της γούνας και για 14 από τις 18 κατηγορίες επιπτώσεων που μελετήθηκαν, η τροφή είναι ο κυρίαρχος παράγοντας.
Σε σύγκριση με άλλα υφάσματα, η γούνα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο ανά κιλό σε 17 από τις 18 περιβαλλοντικές κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων της κλιματικής αλλαγής, του ευτροφισμού και των τοξικών εκπομπών.Σε πολλές περιπτώσεις, η γούνα έχει επιπτώσεις που είναι υψηλότεροι από 2 έως 28 σε σχέση με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ακόμη και όταν λαμβάνονται τιμές χαμηλότερου ορίου για διάφορους συνδέσμους στην αλυσίδα παραγωγής.Η μελέτη έλαβε υπόψη 18 διαφορετικά περιβαλλοντικά θέματα ώστε να καταστεί δυνατό να ποσοτικοποιηθούν οι επιπτώσεις της παραγωγικής διαδικασίας.
Επιπρόσθετοι παράγοντες που συμβάλουν σημαντικά στις συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της γούνας από μινκ είναι οι εκπομπές υποξειδίου του αζώτου (N2O) και αμμωνίας (NH3) από τα περιττώματα των μινκ. Αυτές οι εκπομπές συμβάλλουν κυρίως στην οξύνιση και στο σχηματισμό αιωρούμενων σωματιδίων. Ο αντίκτυπος που έχει στην κλιματική αλλαγή 1kg γούνας μινκ είναι 5 φορές μεγαλύτερος από την τιμή του πιο επιβαρυντικού υφάσματος (μαλλί). Αυτό οφείλεται τόσο στις ζωοτροφές όσο και στις εκπομπές N2O από τα περιττώματα των μινκ.
Η παραγωγή γούνας θέτει επίσης σε κίνδυνο άλλους κλάδους, όπως την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην άρδευση των καλλιεργειών. Η εκτροφή μινκ αποτελεί μορφή εντατικής εκτροφής με όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα που την χαρακτηρίζουν (απόβλητα εκτροφείων, μύγες, οσμές κτλ.), ενώ οι επιχειρήσεις επεξεργασίας γουνοδερμάτων χρησιμοποιούν ουσίες εξαιρετικά επικίνδυνες τόσο για την υγεία των κατοίκων όσο και του ευρύτερου οικοσυστήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση της ουσίας τριχλωρο-τετραχλωρο αιθένιο στο νερό του οικισμού Δισπηλιό στην Καστοριά, με αποτέλεσμα να επιβληθούν περιορισμοί στη χρήση του από τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Καστοριάς. Σύμφωνα με τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι ρυπαντές προέρχονταν από μονάδες επεξεργασίας γουνοδερμάτων. Κατόπιν ελέγχων, βρέθηκε ότι πολλές επιχειρήσεις παραβιάζουν την περιβαλλοντική νομοθεσία. Ο ίδιος ρυπαντής βρέθηκε και σε άλλες περιοχές και το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι πολύ σοβαρό και ίσως η ζημιά μόνιμη.
Πηγές: https://www.peta.org/issues/animals-used-for-clothing/fur/chinese-fur-industry/
https://www.furfreealliance.com/environment-and-health/
https://prime.peta.org/2017/04/truth-fur-industry
https://antispe.squat.gr/κείμενα/κείμενα-συλλογικοτήτων/οι-γούνες-στάζουν-αίμα/
https://vegaia.gr/issue/goyna-perivallon/