Ιώδιο: Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Η παγκόσμια ιωδίωση αλατιού είναι η συνιστώμενη παρέμβαση για την πρόληψη και τη διόρθωση της ανεπάρκειας ιωδίου από τον ΠΟΥ.Η ανεπάρκεια ιωδίου ποικίλει παγκοσμίως και περιορίζεται προς το παρόν στις αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως λόγω των πρωτοβουλιών της δημόσιας υγείας, όπως η προσθήκη ιωδίου στο αλάτι.

Η προσθήκη ιωδίου στο αλάτι είναι η πλέον προτιμητέα μέθοδος, η οποία μάλιστα έχει συμβάλει σημαντικά στην ελάττωση των περιστατικών της ανεπάρκειας σε Ευρώπη και Αμερική.

Σημαντική εμπειρία έχει αποκτηθεί κατά την τελευταία δεκαετία στην εφαρμογή αυτής της στρατηγικής και στην εκτίμηση της επίδρασής της στις διαταραχές ανεπάρκειας ιωδίου (IDD)

Οι ορεινές περιοχές του κόσμου έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ανεπάρκεια ιωδίου, καθώς η βροχή απομακρύνει το ιώδιο από τους βράχους και το έδαφος Οι περιοχές που παρουσιάζουν έλλειψη ιωδίου τείνουν να βρίσκονται στην ενδοχώρα, σε μεγάλο υψόμετρο, απομονωμένες και η χαμηλή πρόσληψη ιωδίου καθημερινά μπορεί να φτάσει τα 25mcg. Η αυξημένη πρόσληψη βρογχοκηλογόνων παραγόντων στα τρόφιμα, αλλά και στο νερό, καθώς και η ανεπάρκεια ορισμένων ιχνοστοιχείων στο έδαφος ή στην τροφική αλυσίδα (όπως το σελήνιο), είναι δυνατόν να επηρεάσουν την πρόσληψη και τον μεταβολισμό του ιωδίου στον οργανισμό, προκαλώντας ή αμβλύνοντας τις επιδράσεις της ανεπάρκειας του ιωδίου.Το ιώδιο απορροφάται άμεσα από την τροφή και αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδούς στον οργανισμό.

Οι βασικότερες ζωικές πηγές ιωδίου είναι τα γαλακτοκομικά και τα ψάρια. Το ιώδιο στο αγελαδινό γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα δεν υπάρχει σαν φυσικό συστατικό αυτών των τροφίμων, αλλά προέρχεται από ιωδιούχα συμπληρώματα στην τροφή των βοοειδών, ιωδιούχα φάρμακα, αποστειρωτές εξοπλισμού αρμέγματος με ιώδιο, χημικές πλύσεις θηλών και μαστών. Το ιώδιο χρησιμοποιείται ευρέως σαν απολυμαντικό για τον καθαρισμό επιφανειών και δοχείων αποθήκευσης. Με άλλα λόγια, οι μαστοί των αγελάδων πλένονται με ιώδιο γι’ αυτό και ποσότητά του καταλήγει στο γάλα τους. Όπως αναφέρθηκε, το ιώδιο μπορεί να βρεθεί στα θαλασσινά ψάρια και οστρακοειδή, αν και αυτές οι πηγές είναι συχνά μολυσμένες με πολυχλωριωμένο διφαινύλιο (PCB), διοξίνες, μικροπλαστικά και υδράργυρο.

Το ιώδιο προστίθεται συχνά στην τροφή για να αποτρέψει την ενδημική

ανεπάρκεια ιωδίου και την θυρεοειδο-κατασταλτική δράση που προκαλούν τροφές

πλούσιες σε ισοφλαβόνες (όπως η σόγια και ο σιναπόσπορος). Τα επίπεδα στα

επεξεργασμένα τρόφιμα εξαρτώνται από το φυσικό ιώδιο και τη χρήση του

ιωδιούχου αλατιού και των πρόσθετων ουσιών. Παραδείγματος χάριν, ιωδιούχα άλατα

καλίου και ασβεστίου έχουν χρησιμοποιηθεί ως “βελτιωτικά ζύμης” για να

βελτιώσουν τη σύσταση, την εμφάνιση και τη διάρκεια διατήρησης πολλών

προϊόντων. Η περιεκτικότητα σε ιώδιο των φρούτων και των λαχανικών απεικονίζει την

περιεκτικότητα σε ιώδιο του εδάφους, των υδάτων άρδευσης και των λιπασμάτων

που χρησιμοποιούνται στη γεωργική παραγωγή τους. Το περισσότερο ιώδιο βρίσκεται στους ωκεανούς. Επίσης, το περιεχόμενο ιωδίου στο έδαφος ποικίλει ανά περιοχές κάνοντας το έτσι μια αναξιόπιστη πηγή, λόγω γεωγραφικών διακυμάνσεων και λόγω των διαφόρων ιδιοτήτων του εδάφους.

Η ημερήσια συνιστώσα ιωδίου είναι:

μεχρι 6 μηνων 110mcg/d

6-12 μηνων 130mcg/d

1-8 ετών 90mcg/d

9-13 ετών 120mcg/d

14 + (ενήλικες) 150mcg/d

Εγκυμοσύνη 220mcg/d

Θηλασμός 290mcg/d

Τι γίνεται με το ιώδιο στη vegan διατροφή;

Πηγές ιωδίου είναι δύσκολα να βρεθούν στη vegan διατροφή, με μελέτες να αναδεικνύουν ελλείψεις.Είναι ζωτικής σημασίας για τους vegan να προσέχουν να καταναλώνουν πηγή ιωδίου για να αποφύγουν τα προβλήματα του θυρεοειδούς.Ωστόσο, τα επίπεδα ιωδίου στη vegan διατροφή μπορεί να είναι επαρκή, από τη στιγμή που χρησιμοποιείται ιωδιούχο αλάτι ή φύκια.Μερικοί χορτοφάγοι λαμβάνουν υψηλά ποσά ιωδίου λόγω της κατανάλωσης φυκιών θάλασσας.

Όμως,τα επίπεδα ιωδίου στα λαχανικά της θάλασσας (φύκια )κυμαίνονται δραματικά, με κάποια να περιέχουν ασφαλή ποσά και άλλα που περιέχουν τοξικές δόσεις.Το Hijiki, που ονομάζεται επίσης hiziki, θα πρέπει να αποφεύγεται εξαιτίας των υπερβολικών επιπέδων του αρσενικού.Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το ιώδιο δεν απαντάται σε θαλασσινά αλάτια, γκουρμέ αλάτια,αλάτι Ιμαλαΐων ή άλλα αλμυρά τρόφιμα.Πάντα να κοιτάτε τις ταμπέλες στο αλάτι και το αν αναγράφεται καθαρώς ότι είναι ιωδιούχο. Προϊόντα όπως το tamari,η σάλτσα σόγιας, τα Bragg Liquid aminos, και το miso δεν είναι ενισχυμένα με ιώδιο (εκτός και αν αναγράφεται αλλιώς).

Τo ιωδιούχο αλάτι

Είναι το ίδιο με το επιτραπέζιο, στο οποίο έχει προστεθεί και ιώδιο. Περιέχει 5 mg/kg ιωδιούχο νάτριο, κάλιο ή ασβέστιο. Περιέχει, επίσης, μικρή ποσότητα ζάχαρης, η οποία αποτρέπει την οξείδωση του ιωδίου. Χωρίς αυτή, το αλάτι θα κιτρίνιζε.Το θαλασσινό αλάτι χάνει το ιώδιο του μετά από λίγη ώρα αφού βρεθεί στην αλυκή, γιατί το ιώδιο εξαχνίζεται σχεδόν απευθείας.Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το ιώδιο δεν απαντάται σε θαλασσινά αλάτια, γκουρμέ αλάτια, αλάτι Ιμαλαΐων ή άλλα αλμυρά τρόφιμα. Η μυρωδιά που βγάζει το θαλασσινό αλάτι είναι από το DMS (dimethyl sulfide), ένα στοιχείο που παράγεται από τα φυτοπλαγκτόν, τα οποία δίνουν και την μυρωδιά της θάλασσας.

Μισό κουταλάκι του γλυκού ιωδιούχο άλας παρέχει την καθημερινή συνιστώμενη δοσολογία των 150 μg.

Να το προσθέτεις στο τέλος του φαγητού, μιας και η θερμοκρασία επηρεάζει τα επίπεδα ιωδίου!

Άλλες πηγές είναι:

Τα άσπρα φασόλια, περίπου 1/2 φλιτζάνι μαγειρεμένα περιέχουν 32mcg. Μια ψητή άσπρη πατάτα με τη φλούδα της, μεσαίου μεγέθους 60mcg. Η μέγιστη ποσότητα ιωδίου που μπορείς να καταναλώνεις ημερησίως είναι ανάμεσα στα 600 µg/d (EFSA) και στα 1100 µg/d (World Health Organization).

Ιώδιο και θυρεοειδής αδένας:

Το ιώδιο συνδέεται στενά με τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, καθώς είναι ένα απαραίτητο στοιχείο των θυρεοειδών ορμονών (Τ3,Τ4).

Μια προϋπάρχουσα έλλειψη ιωδίου, έλλειψη σεληνίου ή υψηλή πρόσληψη goitrogen (ανθεκτικά συστατικά που απαντώνται σε σταυρανθή λαχανικά, προϊόντα σόγιας, λιναρόσπορους, κεχρί, φιστίκια, ροδάκινα, αχλάδια, κουκουνάρι, σπανάκι, γλυκοπατάτες και φράουλες) μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση ιωδίου .

Δεν υπάρχει λόγος να τα αποφεύγετε ,αρκεί η πρόσληψη ιωδίου να είναι επαρκής.

Με την φυσιολογική καθημερινή πρόσληψη στην Ευρώπη να είναι περίπου 150mcg, γύρω στα 125mcg λαμβάνονται καθημερινά από τον θυρεοειδή αδένα και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή θυροξίνης (η οποία περιέχει άτομα ιωδίου). Χαμηλά επίπεδα ιωδίου έχουν σαν αποτέλεσμα χαμηλά επίπεδα θυροξίνης, κάτι που μπορεί να προκαλέσει τον αδένα της υπόφυσης να παράγει περισσότερη ορμόνη διέγερσης θυρεοειδούς (TSH) σε μία προσπάθεια να δώσει ώθηση στην παραγωγή θυροξίνης. Αυτό οδηγεί τον θυρεοειδή αδένα στο να λειτουργεί περισσότερο για να παράγει υψηλότερα ποσοστά ορμονών προκαλώντας τη διόγκωση του και αυτό που ονομάζουμε βρογχοκήλη. Εάν η έλλειψη ιωδίου είναι σοβαρή έχει σαν αποτέλεσμα τον υποθυρεοειδισμό.Εαν υπάρχει περιθωριακή έλλειψη ιωδίου, τότε οι βρογχοκηλογόνες ουσίες που συναντάμε σε σταυρανθή λαχανικά, η έλλειψη σεληνίου, ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τυροσίνης, σιδήρου, βιταμίνης D, μαγνησίου, ψευδαργύρου και χαλκού μπορεί να επηρεάσουν τον θυρεοειδή αδένα.