Φοινικέλαιο: Πως και γιατί να το αποφύγεις...
Updated: Oct 9, 2020
Το φοινικέλαιο είναι το λάδι που εξάγεται από τον καρπό του φοινικόδεντρου Elaeis guineensis. Είναι βρώσιμο και παράγεται κατά κύριο λόγο στην Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία, καθώς επίσης και σε περιοχές της Νότιας Αμερικής. Λόγω του εξαιρετικά χαμηλού κόστους παραγωγής, των πολλαπλών χρήσεων και της ανθεκτικότητας του σε ακραίες θερμοκρασίες, η βιομηχανία τροφίμων το χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο προκειμένου να αντικαταστήσει άλλα φυτικά έλαια που είναι πιο ακριβά στην παραγωγή τους. Αυτή τη στιγμή είναι το πρώτο εδώδιμο λάδι σε κατανάλωση παγκοσμίως. Η αυξανόμενη χρήση του στη βιομηχανία τροφίμων οφείλεται στο χαμηλό του κόστος, τις πολλαπλές του χρήσεις και την υψηλή του ανθεκτικότητα απέναντι στις ακραίες θερμοκρασίες και κυρίως στην οξείδωση κατά το τηγάνισμα. Από το 2007 και πλέον, το φοινικέλαιο καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην παραγωγή φυτικών ελαίων παγκοσμίως. Η κατανάλωση του φοινικέλαιου αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο και τα στοιχεία της WWF δείχνουν ότι, από τα 50 εκατομμύρια τόνους το 2011, θα φτάσει τα 77 εκατομμύρια τόνους το 2050.
Η πιο διαδεδομένη μορφή του στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική είναι η μαργαρίνη. Το συναντάμε επίσης στα περισσότερα επεξεργασμένα και τυποποιημένα προϊόντα, όπως αρτοσκευάσματα, παγωτά, μπισκότα, κέικ, σοκολάτες, μπάρες δημητριακών, πατατάκια και έτοιμες σάλτσες. Είναι ένα από τα κύρια συστατικά στη γνωστή σε όλους μας Nutella και το συναντάμε πολύ συχνά και σε προϊόντα περιποίησης, καλλυντικά και καθαριστικά.Ένα στα 10 προϊόντα που συναντάμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ της Ευρώπης (και μερικές φορές έως 5 στα 10 προϊόντα, ανάλογα με τη χώρα) έχει παρασκευαστεί με φοινικέλαιο: μπισκότα, σοκολάτες, κέικ, πατατάκια, παγωτά, μαργαρίνες, μαγιονέζες, είναι μερικές μόνο από τις τροφές που περιέχουν το επίμαχο λάδι, παράγωγα του οποίου χρησιμοποιούνται επίσης σε καλλυντικά, σαπούνια και απορρυπαντικά.Οι παρασκευαστές τροφίμων επιλέγουν το φοινικέλαιο λόγω της ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, καθώς απαιτεί μικρή έως καθόλου υδρογόνωση και παρατείνει το χρόνο ζωής των προϊόντων. Για να έχουν τέτοια πλεονεκτήματα άλλα φυτικά έλαια, όπως το ηλιέλαιο ή το σπορέλαιο, απαιτείται μεγαλύτερο κόστος και περισσότερη επεξεργασία.Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ακόμα και στα καύσιμα σαν πρόσθετο βιοκαύσιμο.
Υγεία
Οι μεγαλύτεροι προβληματισμοί εκφράζονται για τις επιπτώσεις του στην υγεία αλλά και στο περιβάλλον. Η σύνθεση του φοινικέλαιου μοιάζει περισσότερο με εκείνη του ζωικού λίπους παρά με τη σύνθεση του φυτικού ελαίου καθώς περιέχει κορεσμένο λίπος σε ποσοστό περίπου 48%. Περιέχει, επίσης, και υψηλό ποσοστό του μονοακόρεστου ελαϊκού οξέος (37%).
Ισχυροί επιστημονικοί φορείς της Ευρώπης και των ΗΠΑ, όπως το Κέντρο Επιστήμης για το Δημόσιο Συμφέρον (Center for Science in the Public Interest) τονίζουν ότι, με βάση τις μετα-αναλύσεις, η υπερβολική πρόσληψη παλμιτικού οξέος (το βασικό κορεσμένο λίπος στο φοινικέλαιο) συμβάλλει στις καρδιοπάθειες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το ινστιτούτο “The National Heart, Lung and Blood Institute”, καθώς και άλλες διεθνείς υγειονομικές αρχές πιέζουν για την ελάττωση της κατανάλωσης φοινικέλαιου, δηλώνοντας ότι υπάρχουν πειστικά στοιχεία περί αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. Μάλιστα, τo ινστιτούτο “National Institute of Health” του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ συμπέρανε το 2006 ότι το φοινικέλαιο δεν είναι ένα ασφαλές υποκατάστατο για τα τρανς λιπαρά (μερικώς υδρογονωμένα λίπη) που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων καθώς έχει την ίδια επιβλαβή επίδραση στα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και της απολιποπρωτεΐνης Β.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2016 αναφέρει συγκεκριμένα ότι το εν λόγω έλαιο καταλήγει επικίνδυνο όταν χρησιμοποιηθεί σε θερμοκρασίες άνω των 200 βαθμών.Σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο», οι υψηλές θερμοκρασίες χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση του φυσικού κόκκινου χρώματος που έχει αλλά και για να εξουδετερωθεί η έντονη μυρωδιά του. Αυτή η διαδικασία ωστόσο, απελευθερώνει γλυκιδόλη, μία ένωση που θεωρείται ότι προκαλεί όγκους.Σάλο στην ευρωπαϊκή κοινότητα έχει προκαλέσει η έρευνα για καρκινογόνες ουσίες σε προϊόντα που χρησιμοποιείται το φοινικέλαιο.Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) για μία ουσία που παράγεται από την επεξεργασία του φοινικέλαιου αποτέλεσε αφορμή για να ξεσπάσει πόλεμος στις βιομηχανίες τροφίμων. Οι Έλληνες ειδικοί συστήνουν την όσο το δυνατόν λιγότερη κατανάλωση φοινικέλαιου καθώς δεν έχει θρεπτική αξία. Παρόλα αυτά, λόγω του χαμηλού του κόστους συναντάται στα περισσότερα τυποποιημένα τρόφιμα και στην Ελλάδα.
Τι λένε οι διατροφολόγοι
Παρ'ότι είναι ένα φυτικό λάδι, η σύνθεση του μοιάζει περισσότερο με αυτή του ζωικού λίπους καθώς έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά ( περίπου 48%) και για αυτό το λόγο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι ισχυροί επιστημονικοί φορείς προειδοποιούν πως η κατανάλωσή του αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης σύμφωνα με την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Τροφίμων Προτύπων) το φοινικέλαιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο καθώς θερμαίνεται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες για την αφαίρεση του κόκκινου χρώματος και της έντονης οσμής του και κατά τη διαδικασία αυτή απελευθερώνει μία ουσία που ονομάζεται γλυκιδόλη, η οποία θεωρείται πως προκαλεί όγκους.Μείωση της συχνότητας κατανάλωσης φοινικέλαιου συστήνουν οι Έλληνες διατροφολόγοι. «Σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Καλό είναι να μην το καταναλώνουν οι καταναλωτές γιατί ανήκει στα κορεσμένα λιπαρά και δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στη διατροφή μας» αναφέρει στον «Ελεύθερο Τύπο» η Ντορίνα Σιαλβέρα, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρόκειται για ένα συστατικό που χρησιμοποιείται ευρέως σε τυποποιημένα προϊόντα όπως τα κέικ, τα πατατάκια, τα αρτοσκευάσματα, τα μπισκότα, οι μπάρες δημητριακών. «Είναι το πιο πολυχρησιμοποιημένο φυτικό έλαιο στην παραγωγή τροφίμων λόγω του κόστους του.Βέβαια, παρότι έχει κορεσμένα λιπαρά, περιλαμβάνει και μονοακόρεστα λιπαρά σε μικρές ποσότητεςτα οποία αποδεδειγμένα έχουν οφέλη στην υγεία. Φυσικά πάντα παίζει ρόλο η επεξεργασία» αναφέρει ο διαιτολόγος – διατροφολόγος και γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων, Παναγιώτης Βαραγιάννης.Οι διατροφολόγοι συστήνουν στους Έλληνες καταναλωτές να κοιτούν πάντα τις ετικέτες των τροφίμων και όσο μπορούν να παρασκευάζουν μόνοι τους στο σπίτι τρόφιμα ακόμη και γλυκίσματα.Όσον αφορά στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, μπορούμε να αντικαταστήσουμε τη μαργαρίνη με πολύ πιο υγιεινά λάδια όπως το ελαιόλαδο καθώς και το λάδι καρύδας ειδικά για το τηγάνισμα, καθώς είναι πολύ ανθεκτικό στη θερμότητα και δεν οξειδώνεται.Μπορούμε επίσης να φτιάχνουμε μόνοι μας σάλτσες, αρτοσκευάσματα και γλυκά, και να αποφεύγουμε όσο μπορούμε τα επεξεργασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα που είναι έτσι κι αλλιώς πολύ επιβλαβή για την υγεία μας καθώς περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης, αλατιού, συντηρητικών, χρωστικών και ενισχυτικών γεύσης.Τέλος μπορούμε να διαβάζουμε τις ετικέτες με τα συστατικά των τροφίμων και να επιλέγουμε εκείνα που δεν περιέχουν φοινικέλαιο.
Εκτός όμως από τις βλαβερές συνέπειες που έχει η κατανάλωση του στην υγεία μας, η παραγωγή του έχει εξίσου σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η αυξημένη ζήτηση έχει οδηγήσει σε αποψίλωση ολόκληρων τροπικών δασών, σε παγκόσμιο επίπεδο ώστε να δημιουργηθούν εκτάσεις για καλλιέργεια φοίνικα.Τεράστιες εκτάσεις γης καίγονται ή αποξηραίνονται για να επεκταθούν οι φυτείες, με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες άνθρακα στην ατμόσφαιρα, οι οποίες συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Υπάρχουν πάνω από 300.000 διαφορετικά είδη ζώων που βρίσκονται στις ζούγκλες του Βόρνεο και της Σουμάτρα.Όσο καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον διαβίωσης τους, τόσο μειώνεται η διαθέσιμη τροφή για αυτά τα ζώα, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν από ασιτία.
Ολόκληρα οικοσυστήματα καταστρέφονται με τρομακτικούς ρυθμούς και είδη όπως ο ουρακοτάγκος και η τίγρη της Σουμάτρας απειλούνται με εξαφάνιση. 6 με 12 ουραγκοτάγκοι δολοφονούνται βάναυσα κάθε μέρα.Οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί η αιματοβαμμένη αυτή βιομηχανία για να εξοντώσει τους ουρακοτάγκους, πέρα από την καταδίκη τους σε πείνα, είναι πολλές: τους θάβουν ζωντανούς, τους κόβουν με μασέτες τα χέρια, τους καίνε ζωντανούς με καυτό λάδι, δολοφονούν τις μητέρες και αρπάζουν τα μωρά με σκοπό την πώληση τους στην αγορά άγριας ζωής, ακόμα και σε οίκους ανοχής της Ινδονησίας!Βάση των κυβερνητικών δεδομένων πάνω από 50.000 ουραγκοτάγκοι έχουν ήδη πεθάνει ως αποτέλεσμα της αποψίλωσης των δασών τα τελευταία χρόνια.Το 90% του πληθυσμού τους έχει ήδη χαθεί!
Πολλά από αυτά τα ζώα, καθώς αναζητούν τροφή στα αποψιλωμένα δάση δολοφονούνται ή εκτοπίζονται ή αιχμαλωτίζονται και πωλούνται ως “κατοικίδια”, ως πειραματόζωα ή σε οίκους ανοχής.Η βιομηχανία παραγωγής φοινικέλαιου δεν καταστρέφει μόνο τα ζώα – δολοφονεί το περιβάλλον και τους ανθρώπους που ζουν στις περιοχές αυτές.Αυτός είναι κι ο λόγος που πολλοί vegans δεν καταναλώνουν φοινικέλαιο παρότι δεν είναι ζωικό παράγωγο. Η βιομηχανία παραγωγής του ευθύνεται επίσης και για εκτεταμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως τον εκτοπισμό των αυτοχθόνων λαών από τις περιοχές αυτές, την καταστροφή κοινοτήτων που εξαρτώνται από τα δάση και την καταναγκαστική και παιδική εργασία. Βλέπουμε λοιπόν πως η παραγωγή φοινικελαίου έχει τρομακτικές επιπτώσεις στην υγεία μας αλλά και στον πλανήτη μας και ο μόνος που επωφελείται από αυτή, είναι η βιομηχανία παραγωγής. Ας κάνουμε λοιπόν μια καλύτερη επιλογή για εμάς αλλά και το περιβάλλον, τα ζώα, τους συνανθρώπους μας.
ΕΛΈΓΧΕΤΕ τα προϊόντα που αγοράζετε.
Τα παρακάτω συστατικά είναι οι πιο κοινές εμπορικές ονομασίες για το Φοινικέλαιο. Φυτικά Έλαια Φυτικά Λίπη Φοινικέλαιο # Έλαιο Φοίνικα # Sodium Laureth Sulfate (SLS) ^ Sodium Lauryl Sulfate (SLS) ^ Sodium Dodecyl Sulphate (SDS ή NaDS) ^ Palm Kernel# Palm Oil Kernel # Palm Fruit Oil # Palmate # Palmitate # Palmolein # Glyceryl Stearate # Stearic Acid # Elaeis Guineensis # Palmitic Acid # Palm Stearine # Palmitoyl oxostearamide # Palmitoyl tetrapeptide-3 # Steareth -2 * Steareth -20 * Sodium Kernelate # Sodium Palm Kernelate # Sodium Lauryl Lactylate/Sulphate * Sodium Lauryl Sulfoacetate ^ Hyrated Palm Glycerides # Sodium Isostearoyl Lactylaye ^ Cetyl Palmitate # Octyl Palmitate # Cetyl Alcohol ^ Palmityl Alchohol # # Αυτά τα συστατικά παράγονται μόνο από το Φοινικέλαιο. * Αυτά τα συστατικά παράγονται από το Φοινικέλαιο, αλλά μπορεί να προέρχονται και από άλλα φυτικά έλαια. ^ Αυτά τα συστατικά παράγονται είτε από το Φοινικέλαιο, είτε από το Λάδι Καρύδας.
Εταιρείες χωρίς φοινικέλαιο
https://www.ethicalconsumer.org/palm-oil/palm-oil-free-list
Διαβάστε εδώ